Dimookraasii, Filannoo fi Angoo Siyaasaa Maaliif Barbaachisa?

————————————————————————————————-
————————————————————————————————-
‘’Garaagarummaa ilaalchaa mormuun uumaa rabbii mormuu dha’’
……………………………………………………………………………………..
Mootummoonni Abbaa irree misooma fiduun rakkisaa dha:
————————————————————————————-
————————————————————————————-
Namoonni baayyeen uummanni yo jabaatee hojjate ni misooma ni badhaadha; angoo siyaasaa, dimookraasii maalxuqusee wonni jedhamu kn waan quufa duuba dhufu jedhan. Kun garuu dogongora. Mootummoonni Abbaa irree misooma fiduun rakkisaa dha. sababni:
1. Uummanni press hin qabne ykn mirga yaada ofii ibsachuu hin qabne angawoota qeequu hin danda’u; kun ammoo angawoonni gufuu/lugaama tokko malee akka fedhan corrupt akka ta’an taasisa.
2. Olaantummaan seeraa yo hin jiraanne, tasgabbiin jiraachuu hin danda’u yeroo maraa uummata hidhuu fi uukkaamsuu dha, Investeroonni ammoo hegeree qabeenya isaaniitiif waan sodaataniif; gaafa tokko fincilli yo dhoo’e nageenni boorawe qabeenyi keenna ni bada ykn ammoo osoo dhimma wayiif rakkannee mana murtii dhaqnee haqa hin argannu jedhanii waan sodaataniif invest hin godhanu.
3.Beektonni ilaalcha sirna/mootummaa sanaa morman ukkaamfamaa fi hacuuccaa baqatanii biyyaa yaa’u. Eenyutu barsiisa? Eenyutu misoomsa. Namni biyyi sun maallaqa meeqa itti jigsitee barsiiste ” an lakkii farra-ngaa, farra-misoomaa, seelii diinaa” fi kkf jedhamaa akka quum-isranyaatti as keessa hin jiraadhu jedhaa biyyaa baqata. Kun biyyittii humna nama baratee irraa xiqqeessa misooma ishii duubatti hambisa. Itoophiyaa keessatti ammaan tana uummata alaa dhiisiitii miseensonnii fi angawoonni ADWUI illen waanuma ta’an dhaban malee garaan madaaweera, keessi isaanii gubateera. Dhara odeeffamu waan beekaniif namoota dhalootaan dharaaf dhalatan kan namummaa hin qabne yo ta’an malee namni nama ta’e hundi of jibbeera. Kanaafuu biyyittiin hiyyummaa keessaa bahuu hin dandeessu………………………………………………………………….
————————————————————————————————–
Mootummoonni abbaa -irree(dictators) ta’anu gosa sadii:
……………………………………………………………………………….
1.Tokko, kanuma deeggarsa uummataatiin gara aangoo dhufanii erga aangoo qabataniin duuba abbaa-irree ta’an. Sagalee uummataa caqasuu didan, aangoo gad-dhiisuu didan, malaammaltummaadhaan cuuphaman.
2. Gosti lammataa ammoo kanneen matoomarraa kaasanii irreedhaan/uduudaan gara aangootti dhufan. Kan akkasuma abbaa-irree ta’anii itti fuufan. Isaan kun osoo dimookraatessuu fedhanii hojii gaarii yo hojjatan osoo angoorraa hin buune dimookraatessuu danda’u.
3. Humnaan gara angoo dhufan, humnaan angooorra jiru; osoo angoo gad hin dhiisne carraa dimookraatessuulle hin qaban.
………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………….
Biyya tokko dimookraatessuuf yo murteeffatte sagalee uummataa dhaga’uuf qophii ta’uu qabda. Yo uummanni sagalee isaatiin angoorraa bu’i siin jedhe bu’uuf qophaawuu qabda. Uummanni yaada isaa akka ibsatu dhiibbaa fi sossodaachisaa tokko malee, shira tokko malee akka uummanni yaadasaa ibsatuu fi filannoo gaggeessu eeyyamuu qabda. Isa kanaaf fakkii guddaa kan ta’u pirezdaatii Naayijeeriyaa Oliiseegun Obaasaanjoo dha. Naayijeeriyaan erga uummata adii jalaa bilisa baate booda yeroo dheeraaf fonqolcha mootummaatiin jeeqamaa turte. Saniya Baachaa, Babangidaa fi kkf angorra erga turaniin duuba Obaasaanjoon fonqolchaan gara angoo dhufe. Jeneraalonni duraanii martinuu erga fonqolchaan angoo qabatan booda filannoo sobaa kan gaggeessaa turan ta’us Obaasaanjoon filannoo bilisaa gaggeesse. Ummanni Naayijeeriyaa silattuu loltuun gad hindhiistuu gaafuu filannoo jedhaa nu sobdi jedhee obaasaanjoo kuffise. Obaasaanjoon angoo gad dhiise. Ummanni Naayijeeriyaalle hin dinqisiifate. Addunyaalleen ajaa’iba jette. Afrikaa keessatti namni angoo gad dhiise Mandeellaa dura hin turre. Uummanni Obaasanjoo baayyee jaalate. Nama sagalee keenya kabaje jedhee faarse. Woggaa shaniin duuba Obaasaanjoon dorgomnaan harka dhibbaan filatame. Maaliif seetan? Akka inni uummata jaalatu akka inni nama dhugaa ta’e uummanni mirkaneeffate kaa!!……………………………………………………………………………………………….