Koreen dhoksaan ajjeestuu maqaa nageenyaatiin MNO keessatti Mummicha Ministeeraatiin hundaa’ee fi Obbo Shimallis Abdiisaatiin kan hogganamu Oromiyaa keessatti ajjeechaa jumlaa, hidhaa murtee seeraa malee fi yakkoota garagaraa ajajaa turuu qorannoon Rooytarsi mirkaneesse.
Naannoo guddicha biyyatti Oromiyaa keessatti koreen dhoksaa kun, Waraana Bilisummaa Oromoo dabalatee mormitoota ykn jaarmiyaalee siyaasaa ittiin himachuuf ajjeechaa suukaneessaa fi hidhaan murtee seeraa malee akka raawwatamu ajaja kennaa ture jedha qorannoon Rooytarsi.
Koreen dhoksaa kun “Koree Nageenyaa” jedhamee kan waamamu yoo ta’u, ajjeechaa abbootii Gadaa Karrayyuu dabalatee hidhaawwan murtee seeraa malee raawwataman kan ajaje ta’u ibsa gabaasni Rooytarsi.
Hojitti hiikkamuu dhabuu waliigaltee Asmaraa hordofee jalqaba bara 2019 waldhabdee fi garaagarummaan waraana Bilisummaa Oromoo fi mootummaa Itoophiyaa jiddutti hammataa dhufe.
Waldhabii fi garaagarummaa mootummaa fi WBO jiddutti uumame kana hordofee Koree Nageenyaa jedhamee qondaalolata Olaanaa mootummaa irraa qaamni ajaja ajjeechaa murtee seeraa malee fi hidhaa ajaja mana martii malee raawwatamu ajaju hundaa’ee jedha qorannoo Rooyatarsi Gurraandhala 23 bara 2024 baase.
Rooytarsi qorannoo kanaaf qondaalota mootummaa federaalaa fi naannoo 30 ol, ogeessota seera, fi miidhamtoota dubbisee jiraachuu ibse.
Rooytarsi qondaalota duranii fi ammaa shan dubbisuun akka gabaasetti, Waraana Bilisummaa Oromoo kan waggoota dheeraa ummata Oromootiif mirga hirre murteefannaa, mirgoota Aadaa fi Afaanii barbaadu dhaabsisuuf koreen kun Abiy Ahmad hundaa’e jedha.
Koree Giddugaleessaa Paartii Biltsiginnaa kan turan dokatar Milkeessaa Miidhagaa fi namoota biroo dhimma Koree Nageenyaa Oromiyaa keessatti hundaa’ee ajjeechaa raawwatuu kan itti dhiheenyaan beekan wabeefachuun qorannoo isaa keessatti akka eeretti, Koreen Nageenyaa kun ajjeechaa jumlaa dabalatee hidhaa jumlaa murtee seeraa malee akka raawwatamu ajajaa turee jira.
Ajaja Koreen kun laateen ajjeechaawwan raawwataman keessaa ajjeechaa Muddee 1 bara 2021 Abbootii Gadaa Karrayyuu irratti raawwatame isa tokkoo jedha.
Haleellaa Waraanni Bilisummaa Oromoo Sadaasa 30 bara 2021 Aanaa Faantaallee keessatti raawwate hordofee Itti Aanaa Pirizidaantii Mootummaa naannoo Oromiyaa obbo Awwaluu Abdii, yeroo san Komishiinar Komishiinii Poolisii Oromiyaa Araarsaa Mardaasaa gara Fantaallee imaluun, Bulchaa Godina Shawaa Bahaa obbo Abaabbuu Waaqoo wajjiin mari’atuu isaanii eeramee jira.
Ajjeechaa Abbootii Gadaa Karrayyuu dura Bulchaan Godina Shawaa Bahaa obbo Abaabbuu Waaqoo ajajoota waraanaa irraa itti bilbilamaa turuu fi booda irraa murtee ajjeechaa gahuun abbootii Gadaa Karrayyuu akka ajjeefaman taasifame jechuun maddeen irraa mirkaneefachuu Rooytarsi gabaasa isaa keessatti eeree jira.
Gareen kun ajjeechaan abbootiin Gadaa kun akka raawwatamu erga ajajee booda, Waraana Bilisummaa Oromootti quba qabuu isaas eere.
Miseensa Caffee Oromiyaa fi deetaa ministira nagaa kan turan obbo Taayyee Danda’aa fi miseensa Paarlaamaa Itoophiyaa kan ta’an obbo Hangaasaa Ibraahim dhimma kanaan wal qabatee yaada karaa marsaalee hawaasummaatiin kennaniin ajjeechaan Abbootii Gadaa Karrayyuu irratti raawwatame ajaja qondaalota olaanootiin raawwatamu himuun isaanii ni yaadatama.
Rooytarsii gabaasa isaa kanaan, gaafatamaa Komishiinii mirga namoomaa Itoophiyaa Komishiinar Daani’el Baqqalaa yoo dubbisu, komishiinaricha Koreen Nageenyaa jiraachuu mirkaneessuun jalqaba irratti rakkoo nageenyaa Oromiyaa keessatti hammaate furuuf kan ijaarame ta’uu eerani booda koreen kun dhiittaa mirga namoomaa daangaa darbe raawwatuu isaa akeekani jiru.
Komishiini mirga namoomaa Itoophiyaa Oromiyaa keessatti ajjeechaa Jumlaa, hidhaa murtee seeraa malee, saamichaa fi cabiinsa mirga namoomaa raawwatamaa ture galmeessaa turuu Komishiinar Daani’el Baqqaalaa ibsanii jiru.
Ministirri mummee Itoophiyaa Abiy Ahmad yaa’ii Paarlaamaa Itoophiyaa Gurraandhala 6 bara 2024 adeemsifame irratti, “ceehumsa diimookraasii keessatti cabiinsi mirga namoomaa ni raawwataa” jedhe.
Waraana Bilisummaa Oromoo fi mootummaa Itoophiyaa jiddutti bara 2019 irraa jalqabee mariin araaraa ta’amuu jalqabus haalli Oromiyaa keessa itti fufee jiraachuu Rooytarsi gabaasa isaa keessatti eeree jira.
Miseensonni koree kanaa Ministira Mummee Itoophiyaa Abiy Ahmad, Pirizidaantii mootummaa naannoo Oromiyaa obbo Shimallis Abdiisaa, Gaafatamaa Waajjira Biltsiginnaa Oromiyaa Fiqaaduu Tasammaa, Gaafatamaa Bulchiinsaa fi Nageenya Oromiyaa Araarsaa Mardaasaa, dabalatee hooggantoonni biroo kan keessatti argaman ta’u qorannoon kun ifoomsee jira.
Ajajaan olaanaan ABO-WBO Marroo Dirribaa yaada Rooyatarsiif kenneen maqaa Koree nageenyaatiin qondaalonni olaannoon ijaaramuun naannoo Oromiyaa keessatti ajjeechaa jumlaa, hidhaa, reebichaa fi saamicha raawwataa jiraachuu mirkaneesse.
Abbaa Murtii mana Murtii olaanaa Oromiyaa kan turan tokko irraa odeefachuun kan ibsu gabaasni kun, “Koreen Nageenyaa kun taa’ee mari’atuun namni tokko akka hidhamu yoo murteessee ajaja mana murtii malee akka hidhamu taasifamaa” jechuun hime.
Hiituu kana tuquun https://www.reuters.com/…/ethiopia-violence-committee/ guutuu gabaasa Rooytarsi dubbisuu dandeessu.
