Barsiiaan Kana Hinjedhu!
“Biyyattii kadhaan xurumbaa, biyyattii dibbeen sagadaa iyyee dhikkisu keessatti; lafattii maqaa dhala namaan sagadi, iyyaa fi rukuttaan bilbila hayyoota amanteefi fakkeessituu marattee biyya kamuu caalaa iyyee caraanu keessatti kan dhiigi, humnii fi dafqi namaa dhangala’ee lola’usaa kan ifatti muldhatu. Biyyattii wakkiilli Waaqaa fi odeessaan oduu Waaqaa baayyatee lafa dhiphise keessatti biyya kamuu caalaatti dafqii dhala namaa gatii malee qanxabamuusaa kan agarru.”
Luba –waloo Tsagayee Gabra Medhin
“Do’ii Innaat Alem Xannuu, f.115 keessa”
Isa barii, barii qaddasu
Isa ganama dabtaru
Guyyaammoo wattaaddaru
Yeroo inni beekumsa dheebote…
Gaaffii asaasaraan qoru:
“Eeee…haa ta’u maleessaa…
Wangeela kana keessaa
Abboommiin saamaa, gonofaa, jedhu eessaa?”
…jedhee yeroo gaafatuun
“Namana maal taateettaa?
Gaaffii doofummaa gaafattaa?
“Amanteen addaggee xeeba caalaa jabaata”
Mammaaksa jedhamu hin dhageenye laataa?
…jedhee deebii barbaacha ijibbaataa.
Egaa…maali laata dubbiin akkanaa?
Naa ’nubatamne jaranaaa
Abaarsaan burjaajjessu
Onnee keessatti malaasu
Waaqaarra taabota roobsu
Bakka hundaatti harcaasu
“Maal? Attamiin?” Isa jedhu sodaan ukkaamsuu
Albaadhessa taasisuu
Morma jallisani qollootti ija miixuu
Maqaa Muudamaan of tuulaa xixxiixuu
Kaanis maqaasaatiin fandalala miriixuu
“Nuyi-tokkumaa”… dhaadachaa
“Bifasaatiin dhalannee…” himachaa
Muldhata qabaachuu himatu
Maqaa isa muudameen baannatu,
Garuu…isa inni hordee dhaabee buqqisu
Eenyummaasaa xureessu;
Duudhasaa qotanii awwaalu
Aadaasaa dhoqqee faalu.
Ogumasaaf kiisii akka baasuu
Arrabasaaniin onneesaa malaasuu
Egerreesaa jiraa ajjeesu.
Maqaa fi ogumasaa jalaa sarbu
Jireenyasaa buqqisani darbu
Bakka isa buqqisan of dhaabu;
“Akkas godhaa…” jedhaaree wangeelarraa?
Muudamaan kana barsiiseeraa?
“Kana maayeessaa…” abboomeeraa?
Iccitisaa naa hiikaa firaa!
Inni garuu… kan hammeenya ganamaan ifate
Lafee obboroo kan nagaan ijaarrate
Hin fincille hin simate
Duudhaarratti duudhaa ijaarrate
Aadaarratti aadaa dabalate
Malee…“hin simadhu” jedhee yoom mufate?
Simachuusaa gumee mormaan mirkaneessaa
Garuu…jaalalasaa afaankootiin naa galmeessa
Ergaa Muudamaa afaankoon na barsiisaa
Kan Muudamaas kanuma miti dhaamsisaa?
Garuu…inni iddoosaa of buusee tuulamu
“Lakkii… ifaan jechasaa kan himamu
Maqaansaa leemoon kan dubbatamu
Raajiinsaa leellifamee kan faarfamu;
Afaankoon yoo ta’e malee gonkumaa
Zarrraaff…. Imburrrrrr…. mormakootu qalama!”
Jedhanii iyyuun bu’aansaa maali jamaa?
Dubbii xaxani gudunfuun hinfalu
Mayeessamuunsaawoo hin ooluu!
Ofiii…maqaa Muudamaan qaxxisaa
Abbaa lafaa lafasaarraa buqqisaa
Ofiisaani bakkasaa of buusaa
Dhaala mana Muudamaa dubbatu
Jamaa, …kun hoodo akkamiiti jettu?
“Kan amane nifayya…” jennaan, “kan amane ni fayyaa..” abdate
“Izgoo” jedhi jennaan, “Izgoo nu baraari” jedhee kadhate
Fayyina lubbuu fi qaamsaaf ifa jechasaa fudhate,
Garuu, … oolee bulee
Dubbii falfalli of falfalee
Bakka handhuurrisaa itti awwaalamee
“Taabotatu Waaqaa bu’een,”
“Xabalatu burqee yaa’een,”
Aguuggii huurriin gowwoomfamee
Lafasaa jiraa yeroo dhaalamee
Bulee oolee, oolee bulee
Yaadi dubbii ungulaalee
Yeroodhaaf deebii qixaawaan dhibellee
Oolee bulee shirri shirame of saaxilee.
“Yeroo anaaf yandoo taabotaa lolaasu
Isaaniif maaliif tiifullee hin asaasuu?
Xaballi kun eega qeyeekooti burqee maddee
Qeyeesaantii maaf gu’ee maaf burquu dide?
Lakkii… inni taabota qolloorra natti roobsuu
Inni xabala maasiikoo keessaa maddisiisu
Gowwoomsaan lafakoorraa nan buqqisuu…”
Jedhee murteessee yoo amanticharraa baqate
Eenyu kan itti komatamu?… Yaa abbaate!
“Kitaabicha moggaa –moggaatti kan sallaqsine
Hiika jechasaatti kan kaamettoofne
Safuusaatiin hunda olitti kan milkoofne
Hin-muldhannee muldhisuudhaan kan muldhanne
Guddaa olitti guddaa taanee kan guddanne
Hin-amannee amnsiisnee kancuuphanne
Lusifariin salphisuu dhaan kan aarsine
Xibliyaakosiin, akankinoosin
Ginaxosiin, diyabloosin
Gugmangusiyosiin, qebxirxiryoosiin
Minitisyoosiin, kn aarsinee gaanfessine
Mikaa’elin, Gabri’eelin
Raagu’eeliin, Rufaa’elin
Suraafeliin, kanaamanne itti saganne
Hin-amanneen kan marfamne
Nuyi leemoo fi qulqullu kan taane.”
Kan jedhee adunyaatti kafandise
Waaqarraa taabota yeroo roobsee
Xabala maasii keessa yeroo burqisiiee
Yeroo iyyeessa lafasaarraa buqqisu gatu
“Uggum…! Raajii…” jenne “hinhatinaa!” yeroo hatu.
Kan dhiiga machaaye yeroo gumaa dheessu
Galma Waaqaa seenee yommuttii daaddisu,
Nama hin uggumsiisu?
Isa kaan dubbiin qalbii akaayee
Bifa kaleessaa ofirraa haxaayee
Takka-takka akka billaacha Tsagaayee
Takkas akka karkarroo boolla of kaa’ee
Takkas ho’ee takka qabanaayee
Takka-takka akka jeedalaa
Takkas akka simbira masqalaa
Kalessarraas, ofisaarraas habararee
Huccuu fi amanteesaa geeddaree
Galma Waaqaa keessa dhokatee
Maqoomaasaatti irkatee
Ijaa gomm’ee dhaabbate
Isaafis ulaan Waaqaa ni banamaa?
Kanaa maal jettu yaa jamaa?
Yookaan…
Jarreen kommaarii araadaa
Ganamni sirbaa fi ragdaa
Ganamni kolfa, galgalli gaddaa
Kaleessa hoyi-hoyi!
Hardha Immaahooyi!
Moloksee farfaattu galmaa
Gorsitu afaan dammaa
Akka waan “attamnziruu” caccabsaa hindabarree
Dafqa gudeedaan qabeenya hin hammaarree
Isaan maaf jireenya hin buqqaane?
Dabalees… maqaa galchaan yoo hiixatan,… yaa mammiree
Masarichi isaaniifis hinta’aaree?
***
Yakkamaan gumarraa dheessu
Kan kaleessa soba kafandisu
Hardha barsiisaa ta’ee yeroo barsiisu
Hiikaa jecha Ilmaa fi Abbaa
Abbaa lubbuu, gorsitu lubaa
Aggaafarii mana isa gubbaa
Yeroo ta’ee as bahuu….
Kun hooda mitii yaa sabaa?
Guraandhala, 2020
Zelealem Aberra Tesfa
