Oduu Haaraya

..Isaan isaan jechaa maaliin oolaa mitii, yoon hime hoo maali kaleen arraa mitii

…İsaan isaan jechaa maaliin oolaa mitii,
yoon hime hoo maali kaleen arraa mitii,
Masaanuun Oromoo bineeyyiin akkanaa,
İsaan isaanumaa nu hundi ni beeynaa,
Maaltu gaa ja’amee Nafxanyaadhaan baanaa,
Dirreen seenaadhaa sun dirreen gootowwanii,
Dirreen murti guutoo dirreen jeynawwanii,
Dirree sani kunoo CALANQOON baananii,
Asii bar abbootiin kumaatam tahanii,
Bakki itti dhuman roorroo deebisanii,
Eeboodhaafi seyfiin wa jiqraan a’anii,
Kuun osoo harca’uu gubbaan utaalanii,
Afaan madaafaallee subbaan cuqqaalanii,
Bakki itti dhuman lafee harcaasanii,
Dirree sani kunoo CALANQOON baananii,
Tulluuleen gurguddoon jalli lafee sanii,
Kaabii oyruu keeysaa lafeedha seetanii,
Mee haadhaati laalaa jilba OROMTİCHAA kan abbaa keessanii,
Biyyeen nyaachuu diddee lafee gaafa sanii,
Hoggaa habaleedhaan mormi shalagamee,
Hoggaanis eeboodhaan cinaachi diramee,
Hoggaadha mana shiriin mormi mogalamee,
Hoggaani madaafaan foon saa kishifamee,
Dhiyni isaa hoo ka gaafas naqamee,
Laata dhiiyni wayi yaa’ee laga simee,
Moo dhiiga jaraatiin walitti laaqamee,
Lafeen kunoo teysii dhiiyni maalif dhumee?
Hin banne dhiyniniis bakka jiru jiraa,
Dhiyni namaan baduu dachii keeysa turaa,
Dhiiyni gad naqamee biyyeen wal arkannaan,
Numa tura malee hin badu abadan,
Ja’anii abbootiin dur hoggaa makmaakan,
Wallee joollummaadhaa naan galle ture an,
Hangam yoo turellee dhiiyni biyyee keessaa,
Yeroo saa eeggatee hin oolu meyruu saa,
Kamurti guutootiis meyri dhiiyni saanii,
Numa kana kunoo meyri dhiiga sanii,
Mee joolleen İTUUDHAA KA CARCARCARİİ dhuftan,
İlmaan ANNİYYAATİİS kan gammoojjii dhuftan,
Kan AFRAN QALLOOTİİS warri as jiraattan,
OROMOON martinuu warri kutaa bahaa tirraa as dirmattan,
Gaafii takkaan qabaa akka naaf deebiftan,
Qabrii abbaa keenyaa nu hundi ni beynaa,
Tan abbaa guddaa hoo mee eenyu gaafannaa,
Abbaan guddaan du’uus bar du’en ja’amuu,
Du’a dhiiraa du’ee tan itti kabajamuu,
Awwaalchi isaatiis ganda keessaa mitii,
Bakkittoo beekkamtuu tan seena qabeettii,
Dirree sani kunoo calanqoon lolaatii,
Seenaa dirree sanii durattuu ni beynaa,
Beekaa usne malee arra ni dubbannaa,
Lafee abbootii teenyaa arra irra dhaabbannaa,
Meekoottaa gaaddisaan odaarra dhaabbannaa,
Siidaa yaadannoodhaa siideysuudha qabnaa,
GAAFATTİİ CALANQOO jarri gubbaa dhufnaan,
Dhufa NAFXANYOOTAA tulluurraa lallabnaan,
Bokkuun herragamee lolli weyraramnaan,
Caayaan bakkaa kaatee roorroon gali jannaan,
İlmaan BAREENTUMAA walillallabanii,
Abdullaa mootillee if maddii buusanii,
Lolaniiti turan lubbuu wareeganii,
Silaa maal godhan gaa dubbiin daba haftee,
İsaan harka duwwaa jarri kan hidhatee,
Madaafan dhaqqabduu Eeboon yoo darbamtee,
OROMOON tun eysaa onnee qofaan loltee,
Jarri tumsa qabaa bargamaatillee;dirmachuun ni dhuftee,
JEEYNOOTİİN CALANQOO akkas cal taatee,
Achii as Oromoon tan dur Abbaa Biyyaa gabra namaa taatee,
NAFXANYAAN gaafasii ganda keessa galtee gooftaa keenya taatee,
Afaan keenya hafee SİMAA BALUUN dhuftee,
Jaarsi gabbaar tahee jaartiin qunnaa fuutee,
JAHANNAM AKKANAA OSOO ADDAN CİTİN BARA DHİBBA GUUTEE,
Arra rabbi hamdii sun hundinuu haftee,
Hammi dhumees dhumee kan hafee bariitee,
DAADEEN MALKANYOOTAA QARRİNFOON NAFXANYAA BUBUQQAATEE,
Dubbiin miila bakar achi buutee taatee
Harka wal-qabannee karaa wajji seennee,
İmaltu yaa’utti jirraa manaa wajji baanee,
Amna jabdutti jirraa eega karaa buunee,
Yoo aduun nugubdees gaaddisatti maqaa,
Yoo dheebuun nuqabdees bishaan keenya dhugaa,
Karaalleen nu hin meysu diriiraa uugaa,
Odoo yaa’utti jirruu amna teenya sunii,
Rabbiin guddaalleen karaa nunmeysinii,
Yaa takkittiitoo siifan dhaama anii,
İlmi namaa badaan adda nunbaasinii,
Jaalala dhugaa teessoon isii onneedhaa,
Hin sodaatinii koottu takkaan si dhungadhaa,
Shamarran ganda kootii akkaani hedduudhaa,
Aaddee jiruu tiyyaaf siitu naaf irra wayyaadhaa,
Jechi kee bareedaan xaliilli akka gaazaa,
Yeroo naan dubbattu garaa koo naraasaa,
Halkan hirriiba hin qabuu kaasee nateessisaa,
Mee furmaata laadhu maali dawaan isaa,
Ejjataaniin beekaa ani deemicha keetii,
İjaan arkuu baadhuus onneen too nabeeyitii,
An jaaladheetiin jiraa kunoo akka naaf beeyitanii,
Waan biraa hunda osoo narraa dhiisanii,
İddoo dhihana kootii isuma naaf buusanii,
Qoonqoollee hin yaadadhu hanga baatii shanii,
Yooniin waa tahee aaraan dhufe karaa,
Kokkoflaa na afaan fiiydee na olneyixi karraa,
Jaalala tee na jira mee koo nabaasi dharraa,
Haaluma yarootiitu an nafageesse sirraa,
Halkanii guyyaa yaaduma keetiin hiraaraa,
Waa fedheetiimi ani fagaachuun koo sirraa,
Haaluma jiruu tanaatu yaaboo na ammaraa,
Laga keessaan jiraaf qullaa waa hin dhiqadhuu,
İrraahiin fagaadheef takkittiitoo hin dagadhuu,
İsii wajji malee kophaakoo hin jiraadhuu,
Gurra itti qabiitii qaceellotti naa hubadhuu,
Kan dire irraanfatuus diramaan hin dagatuu,
Warri arra numiidhuuf haala mijjeefatu,
Kan gamaa gamasii quba nutti laatu,
Yeroon numa dhufti tana akka yaadatu,..X2

Afaan Oromoo afaan saba guddaa,
Siini hojjatanii Oromoonni hundaa.
Afaan Oromoodhaa yeroo xiqqo dura,
İttiin baratamnee akkanumajjiraa,
Bakka tana gehee hamdiidha gaa arra,
Ani gama kiyyaan gammachuun tan biraa,
Galata rabbii mee maalumaan himaa,
Amma gammachuudhaa wiliis gammachumaa,
Kan itti barannuus afaan keenyumaa,
Wilii barachuudhaaf mirga guutu qabnaa,
Qubee barachuudhaaf maalif harkifannaa,
Silaa osoo beynee mataa dura taanaa,
Mirga gaarii qabnaa barachuudhaaf ammaa,
Qubee afaan keenyaa baradhaa yaa nama,
Xiqqaa fii guddaadhaan kan dhalaa fi dhiiran,
Hawwaniif manguddoon kan dubraa dhiiraa,
Barnoota baradhaa boruu miti arraa,
Mirga barachuudhaa arkanneeti jirraa,
Kanaafuu barachuu eegaalaa ammarraa.
Guyyaanis nuuf ifee halkan nuuf barihee,
Afaan Oromoodhaa kan barnoota tehee,
Qabsoo gootaatiin nuus birallee gehee,
Oromiyaa mara keysa naannoolee hundaatti,
Baratamaajjira afaan Oromoottii,
Warreen fedhii qaban dhiiraa dhalaadhaan,
Barachutti jiran afaan Oromoottii,
Xiqqaa guddaadhaan hanga manguddoottii.
Barnoota keenyarraa of boodan deebinuu,
Doktor piroofeesar masteer hanga taanuu,
Biyyoonni adda addaa beekkumsaan kutanii,
Ji’arra koranii qorachujjiranii,
Tolchan janna malee wahi balleessanii,
Beekkumsa qabaniin hujii mullisanii,
Boodannu dhiisanii isaan nu dabranii,
Nutiis numa geenya bakka isaan gayan,
Bifa nu laalanii maaf nu tuffatanii,
Awwaalamnee turree gadigaloo namaa,
Mirga keenya dhabnee galgalaa ganamaa,
Rakkoon dabarsine wahi takkaa lamaa,
Sun hundi dabartee hin jirtu gaa amma,
Harargee,Sidaamoo,Arsii Wallaggaa fi Baalee,
Marti Oromootaa baradhaa qubeellee,
Jaaruuf Oromiyaa boonsisuuf ammallee,
Qubee Oromootiin barruun waliif galaa,
Jaarmaya wallaalummaa cabsaa bahaa hulaa.
Afaan Oromoodhaa hin hafu dhokatee,
Dagaagee haa guddatu barruudhaan dhihaatee,
Mataasaa danddayee biyya akka guddisu,
Aanaan keenya hundi barreessee haa dubbisu,
Oromootaan arra ifa bahee.
yaa Afaan oromoo dhibaa siraa gehee
Baraa nugustichaasan dhabamuf ka,ee
galaani hagehuu waqaa asiin sigehee
sidhabamuuf kaa,ee mataan qaregehee
mediyaa keysaaf ala hundaraa hongawee
senaankee awaalamee galmeraa dhorkamee
awaalamen hafnee Rabbi,asin sigehe
har,aa nufbiliyxe ifnikee walgehe
kedhisii alagaaleen sibaratuuf ka,ee

Afaan Oromoodhaa kan barnoota tehee,
Yaa ilmaan Oromoo dhaamsaan isiniif dhaamaa,
Kan dabrerraa baraa hin tahinaa jaamaa,
Oromummaa keenya jabaannee haa beynuu,
Afaan saba keenyaa kaanee haa gabbisnuu.
Dhiiga gootaatiin magartee guddattee,
Wareegama qaaliin arra ifa baatee,
Qubee afaan Oromoo jechuun moggaafamtee,
Gammadi yaa qubee haqni kee mullatee.
Yaa qubee qooqa saba guddaa,
Siini barreesina seenaa keenyaaf aadaa,
Bu’aa kee ni beynaa wahi dagannaa,
Waan barbaanne hunda siini barreysinaa,
Laafaa fi Jabaa dheeraa fi gabaabaa,
Sirna tuqaaleetis hundaahuu ni qabaa,
İtti fayyadamuuf wahi nama dhibaa,
İrra butaa hudhaan seenu ja’atuu qabaa,
Gammadi yaa qubee qooqa Oromootaa,
Kan bu’aa kee beeku hundi si jaalataa.
Gammadi yaa qubee hayni kee mul’atee,
Kan dur si tuffatu hara si jaalatee….X2.
BY İBRAHİM MOHAMMED ABDELLA(BARARTİ).
Gaafa roobni roobe Karrayyuun mandi’aa,
Eysumaa naa baate yaa bareedduu akka ji’aa,
Barzaafiin mukumaa maaltu gamaa fide,
Taniin jaalle sumaa si maaltu na fide,
yaa Adaree biyyoodhaa Karra hammarreysaa,
Jijjigarraan gad laali magaalaa Hargeysaa,
Kee garaan ne dheysaa kiyya eysaan geeysa.
by ibrahim mohammed abdella(bararti)
Sobni karaan qabu yeroo takka malee,
Lammatan deebi’u karaa irra dabre,
Karaan sobaan dabran deebiin nama dhibaa,
Dubbiin nama sobaa afaan isaa dhibbaa,
Namni soban beeyne sobaan hin bitamuu,
Du’ee dabra malee dhugaa maleen himuu,
Namni soba bare afaan qoraafataa,
Gaafa dhugaa arke mataan lafa qotaa,
Sobduun namaa mitii namuutuu ni beekaa,
Beekaa dantaa saatiif cubbuudhaan kakatu
Gaafa sirna gadaa gaafa bilisummaa,
Wal dhimuu hin turree hundi walabumaa,
Namuu dandeeyyiidhan madaalamaan yaamamaa,
Angoonis filmaataan qondaalli muudamaa,
Abbaan bokkuu, abbaan biyyaa, mataan biyya tanaa,
Ummataan filamee mootummaa hogganaa,
Yoo yeroo isaa fixees siree irratti hin diduu karaarraa hiiqaafi,
Oromoon Oromoo gosaan walin caaaluu,
Sabummaa saa malee naannoon walin filuu,
Dandeeyyii isaatii kan isa madaaluu,
Gaafas amantiinis yoom adda addaa,
Gaafas amantiinis yoom addaan duullataa,
Takka amantiinsaa waliin Waaqeffataa,
Gaafa sirna gadaa gaafa dimokraasii,
Abaabuun keenya sun Oromoon gaafasii,
Rakkoon qaban turan rakkoodhaaf hin uumnee,
Lafti Oromiyaa tan copxuu hin guunee,
Shanan gannaa dhiisii tan bonaa hun caamne,
Dachii qotee dhiisii beeyladaa horsiifatee,
Firii mukaatiinuu ni waara guurratee,
Masaanuun isaanii kanuma laalanii,
Bosonaa fi laggeen albuuda isaanii,
Durooma Oromootaa quudhuudhaaf didanii,
Hiyyummaa saaniitiin wal maddii qabanii,
Badhaadha Oromiyaatti hinaafanii,
Sobanii qeenfachuuf jabotti yaadanii,
Jaarmaya Oromootaa goguu dadhabanii,
İfirraa itti duulan Eeboo qoratanii,
Oromoon goototaa kamoohameen gallee,
Maalummaa Oromoo numan beyne malee,
İttiin duula silaa ni gunatan malee,
Takarrallee lamaa, lamarrallee sadii,
Jihaa hundaanuu asiis achiinis,
MATAYYAANİS tahaa dirmachuu wajjiiniis,
Oromotti duuluuf wardaa buqqaasanii,
Cabaniiti galan qaanii mudatanii,
Oromtichi arjaa kadhatanii dhiisii beeke namaa laataa,
Niis gamna Oromoon obsaas ni guddataa,
Naman tuqu malee hin oggolu tuqan oggolchee dhoorkataa,
Ragaa dubbii tanaa isaanuu ni beekan seenaatu dubbataa,
Oromoon dureessaa isaan caalaa qabaa,
Tanaaf hundi saanii hiyyoomsuuf gaggabaa,
Oromoon quufaadhaa isaan ni gororan,
Tanaaf martisaanii ilkee ciniinnatan,
Oromoon hin xuuynee isaantu itti duulee,
Oromoon hin dheynee isaantu isaanitti duulee,
Kamurruq tahe ammaas isaanuma ammallee,
Oromoon hin dhaynee isaantu itti dhufee,
Warra dhufe keessaa wayyabni isaanii karaa irratti hafee,
Warra dhufe taatuus yoom takkaa rafee,
Sammuun beelan baanee qochumaa isaanii garaa qofaa quufee,
Oromoon Oromoo isaaniis isaanii,
Masaanuun Oromoo garaa jabaatanii,
Naasuu ittin uumnee busaawaa daranii,
Laalan miilli lamaa nama fakkaatanii,
Gochi isaanii immoo bulbullee daranii,
Namni nama tahuun namummaa qabaatuu,
Nama hin ju’uun ani walleenuu ni buttuu,
Warri qarrinfoodhaa kafoon namaa nyaatu,
Dhiiga dhugduun balaa kan mama qeenfatu,
Warra miilli saanii osoo dachiin jirtuu namarra ajjatu,
Warra jechi saanii harka saanii daran dhiiysee nama laaleysu,
Ka’arrabni saanii lafee nama cabsuu,
Qaamni xoolaqiidhaa miilli saanii lamaa,
Hangullaan bineensaa qaamni gubbaa namaa,
Uumaan akkanaa kun isaan kun Eeenyumaa?
İsaan isaan jannee maa rakkannaa mitii,
yoon hime hoo maali kaleen arraa mitii,
Oromoota Walloo isaani ka gatee,
Warqituu mastawaat siree isiirraa kaatee,
Oromoota Shawaa kamooraa Guullallee,
Naasuu takka malee isaani ka qalee,
Neeqaa Qeellanii fi ka İlluu Abbaa Boor,
İsaani ka diige masaraa Abbaa Jifaar,
Dargaggoota Baalee ka harka irraa ciree,
Dubartoota Arsii ka harma irraa muree,
İsaani AANOOLEE kafafeysee haree,
Booddee maayyiirrattis ka dhiiga nu dhiman,
Bar dhibbaa akka arraa kan nu qaqqalan,
Gaafattii Calanqoo abbootii Oromoo bakki itti gorra’an,
CALANQOO CALİİDHAA dirree tana kunoo bakki itti nu a’an,
Dirreen tun haa himtuu waan isaan nu godhan,
Seenaa saati malee himee dandayu an…………………….(İTTİ FUFA KUTAA 3)

Check Also

Amanuel Wondimu

Abiy Ahmed’s erecting Memorial Statues for genocidists of the Oromo for Menelik II and Haile Selassie

December 10, 2023 Leenjiso Horo    This article addresses the issue of the Oromo failure to …