Karoora konfaraansii Sosochii Hawaasaa Sadarkaa sadarkaan Barmaatilee miidhaa Geessisan maqsuuf qophaa’ee

Camsaa 2009

Seensaa

Barmaatilee miidhaa geessisan akka aadaa hawaasa tokkotti ilaalmuudhan dhaloota dhalootaatti darbuudhaan daran baratamaa kan deemanidha.

Barmaatileen kun yeroo dheeraaf dhaloota irraa dhalootatti darbaa waan dhufaniif hawaasni akka waan faayidaa qabuu fi waan gaariittii ilaaluudhaan kan raawwatudha.

Barmaatileen miidhaa geessisan kun miseenota garee hawaasaa ta’an keessattuu dubartootaa fi daa’imman irratti midhaa cimaa kan geessisanidha .

Hawaasni aduyaa BMG kan adaa namaaf faayidaa qabu irra adda fudhachaa turullee konvenshinii loogii dubartootaa irratti raawwatamuu kamiyyuu dhabamsisuuf bahee ( convention on the Elimination of All forma of discrimination against waomen ) bara 1979 fi konvenshinii mirgaa daa’immanii ( CRC bara 1989 bahe isaan duraati

Waliigalteewwaan mirgoota namoomaatiin walqabatanii waa’ee mirga dubartootaa fi daa’immanii ilaalchisee bahen huna keessatti BMGn dubartootaa fi daa’immanii irratti raawwatamuun miidhaa geessisan biyyoota miseensota ta’an keessatti akka hin raawwatamne tarkaanfiilee barbaachisoo ta’an akka fudhatanis tumamee jira

Biyyi keenyaa Itoophiyaanis waliigalteewwaan mirga namoomaatiin walqabatani bahan mirkaneessuu qofa osoo hin taane qaama seera biyyatti akka ta’an HM’FRI keewwata 9(4) jalatti ifatti tumamee jira

Heeruma mootummaa kana keewwata 16 jalatti dhalli namaa kamiyyu mirga miidhaa qaamaa irraa eegamuu akka qabuu tumamee jira

Akkasumas seerri yakkaa bara 1996  bahe BMG dubartootaa fi daa’imman irratti raawwatamuun miidhaa geessisan yakka ta’uu isaanii adabbii isaanii wajjin ifatti kaa’ee jira

Barmaatilee miidhaa geessisan dubartoota fi daa’imman irratti rawwatamuun miidhaa xin- samu qaama fayyaa fi hamilee geessisan keessa isaa angafadha.

BMG heera mootummaa fi seeraa yakkaatiin kan dhorkamee fi gochaa kana ittisuuf tarkaanfileen adda addaa kan fudhatamaa jiran yoo ta’ee illee ilaalcha duudhaa fi amantaa hawaasaa irraan kan ka’e gochaan kun yeroo dubartootaa fi daa’imman irratti miidhaan adda addaa geessisan ni mul’ata

Kaayyoo

Konfirensii sosochii hawaasaa bal’aa umuudhaan BMG yakkoota dubartootaa fi daa’imman irratti raawwatamaa jiran maqsuun mirgaa fi nageenya isaanii kabajsiisuun hirmaannaa fi faayidamummaa dubartoonnii fi daa’imman kabachisuu BMG akka xiqatu gochuu

Galma

Yakkoota fi BMGn dubartootaa fi daa’immni irratti raawwataman maqisuuf hirmaannaa fi fayyadamummaa dubartoota gama hundaan mirkaneessuuf hawaasa bala’aa waliin konfiraansii gaggeessuun sochii hirmanaa hawaasa bal’aa humuufi cimsuun akkasuumas jijjirama hawaasichaa keessatti fiiduu dhaan gochaa fi yakka raawatamaa jiru hir’ate arguudha.

Barbaachisummaa

BMGn bakka heedduuminaan irra dadeebiin itti keessatti soochii finiinsa hawaasaa bal’aa  uumuu dhan hubannoo hawaasni bal’aa dhaf keennamee akka maqisamuuf konfiraansiin hawaasaa kun barbaachisaa ta’ee argameera

Haala walii Gala BMGn irra jiru

BMGn yakka ta’uu isaa hubatee dubartootnnis ofitti amanummaan isaaniitis dabalee  miidhaawwan isaan irra gahu mormuu fi  yakkoota isaan irra gahu seeratti dhieessuu calqabanii jiru. Hojiiwwan baballaan hojjatamaniins gosaa gosatti aanaa fi aanaattii garaagarummaa yaaqabaatu malee amma ta’e hara’achaa dhufee jire yoo xiqqate hawaasni BMGn yakka ta’uu isaa hubatee saaxiluu calqabee jira. Yaata’uutii amma irraa geenyee yeroo ilaalluu qaamooleen mootummaas ta’ee dhimmamtootni / deeggartootni/ ijaaramoonni hawaasaa dhaabbileen amantaa / abbootiin gadaa hawaasa biratti fudhatama qaban waliin ammas qindoommina calmaatti otuu socho’amee bu’aan caalmaan dhufuu danda’a hanqinoolee kana irraa ka’uun ammas BMGn dubartoota fi daa’imman irratti gahaa jiru deebi’ee dabalaa dhufee jira.

Bakka itti Hedumaatee

• Dirqiin Gudeeduu :- Aanaa Baabbilee, Jarso Haromayaa ,M/Bal’oo                Gurawaa         fi         cinaksan
• Reebichaa :- Aanoota keenyaa hunda birati
• Fudha irratti fudha :- Aanaa Gurawaa ,Baabbilee, cinaksan Jarso ,gursum Baddannoo
• Kittannaa :- Babbilee ,Cinaksaan ,jarsoo ,Meettaa qarsaa Haramayaa ,mayyuu qumbii
• U/M/Herumsiisuu :- Go/odaa mayuu  .qumbii ,cinaaksan , Baabilee , Gursum, fadis, midhagaa

Hojiiwwan Gurggudoo Hojjatamuu qaban

• Ragaawwan yakkoota BMG miidhaa human irratti xiyyeeffachuun raawwatamaan jiran akka godinaa keenyaa jiran qindeessuu

• Karooraa dhimmamtootaa fi deeggartoota hirmaachisuu danda’uu qopheessuu

• Barreeffamootaa marii sosochiitiif ta’uu danda’u qopheessuu

• Karooraa irratti oranteeshiinii kenuu fi sagantaa sosochichaa qaamoolee ilaalatu ifa gochuu

• Waltajjiiwwan babal’aa sosochii hawasaa sadarkaa sadarkaan qopheessuun BMG irratti mariiwwaan jijjirama fiduu danda’an taasisuu

• Seera aadaa hawaasni irratti waliigaluu danda’u akka baafatan gochuun mana mare sadarkaa gandaatiin akka mirkaneeffatanii hojii irra oolchan gochuu

• Gandooleen muuxannoo gaggarrii qabanii fi /BMG irraa bilisa ta’an waltajjiiwwan sosochii taasifamu kana irratti beekamti akka argatan gochuu

• Raawwii sosochii kana keessatti hojiiwwan muuxannoo gaarii ta’an qindeessuun akka babal’atan taasisuu

• Hojiiwwan raawwataman hunda sirna gabaasaatiin qindeessuu qaama ilaalatuuf gabaasuu

• Deeggarsaa fi hordoffii taasisuun hanqinaa fi ciminaa adda basuu duubdeebii kenaa deemuu

Tarsiimoo Raawwii /Malaa raawwii

• Konfraansii hawaasa aanoota fi magaaloota hundatti sadarkaa ijaarama tokko-shanee irra jalqabee marii bal’aa gochuu dhan
• Midiyaalee hundaan fayyadamuun
• Barreeffama miidhaa BMG geessisuu irratti qophaa’ee fi yakkoota dubartootaa fi daa’imman irratti rawwataman akka haala qabatamaa aanaa isanii irratti mulatan ibsuudhaan qaamonni dhimma ilaalu yaada akka irratti kennan gochuudhaan gabbisuun
• Miidhaa  dubartootaa irra gahe jiran adda baasuudhaan oggantoonni sadarkaadhaan jiranii fi qaamonni dhimmi ilaalu hundii kallattii yaada furmaataa akka kaa’an taasisuun
• Raayyaa misooma dame dubartoota cimsuuf hubannoo adda adda kennun fi barmaatileen miidhaa geessisanii yakkoota dubartoota irratti raawwataman hunda akka saaxilanii fi balaaleffatan taasisuu
• Qaamoolee hirmaachuu qaban hundaa hirmaachisuun
• Sirna deeggarsaa fi hordoffiitiin aanaalee fi magaalootaa qunnamuun
• Koreewwan sadarkaa hundatti dhaabbatan keessatti A/gadaa,Abbootii amantaa /dhaabbilee mootommaa fi miti- mootummaa. Afooshaalee jaarmiyaalee dubartootaa fi dargaggootaa sadarkaa jiran qaamoolee haqaa  barttoota fi KKF hirmaachisuun

Hirmaatootaa marii kana

• Sad. Gandaa – Godinaa tti
• Abootii gadaa fi abootii amantaa dubartootaa garee misoomaa tiin ijaaraman hundaa /adda duree kan tahan /jaarmiyaalee dubartoota jaarsoolii biyyaa koree gosrdiitoota seeraa seektaroora mootumaa irra duree teessoota gandaa qaamoolee haaqaa gaggeesiitoota sadarkaa jiranuu miseensoota foramii farra- BMG fi fooramii baratoota shamaranii parlaamaa daa’imani hojjatootaa Eks. Fayyaa barsiistoota fi hojjetoota misooma dhabbiilee mit- mootummaa jiranu
• Karooraa Hirmaatoota marii kana

Sadarkaa Ganda itti haawaasa Bal’aa

Dhira         1,500,000

Dubartii     1,500,000

W/G          3,000,000

Sadarkaa Aanaa tti

          Dhira     46,650

       Dubartii    46,650

         W/G         93,000

Sadarkaa Godinaa fi  magaalaatti

          Dhira     17,600

       Dubartii     17,600

         W/G      15,200

Gabatee yeroo raawwii

Koree sosochii kanaa sadarkaa sadarkaa dadhabatu

1. Caasaa dhimma dubartoota fi daa’immanii sadarkaa jiran —-w/qabaa
2. Jaarmiyaalee dubartoota sadarkaa jiran ————————- barreesaa
3. Gumii abbootii gadaa ————————————————–miseensa
4. Qindoomina dhaabbilee amantaa sadarkaa jiran —————–miseensaa
5. Dhaabbilee miti mootummaa BMG dhabamsiisuuf hojjataa jiran ———— miseensaa
6. Afooshaalee hawaasaa ————————————————-miseensa
7. Qaamoolee haqaa —————————————————— miseensaa
8. Miseensa koree foramii farra BMG sadarkaa jiran ————– miseensaa

Gahee koree sosochii sadarkaan dhabatuu

Caasaa dhimma dubartoota fi Daa’immnii

Caasaa dhimma dubartoota fi daa’imman sadarkaa jiru koree dhabatee kana qindeesuun sochii hawaasa kana fidinnisuu irra egama.

Gahee Jarimyalee dubartoota

Sochii dubartoota bal’aa finfinnisuu dubartoota marii hawaasa sadarkaa sadarkaan geggesamuu irratti akka hirmatan dubartoota sochoosuu

Gumii Abootii gadaa

Abootin gadaa hawaasaa biraatii fudhatama waan qabaniif BMG baleesuu keessatti shoora olanaa qabuu sababbin isaa abootin gadaa qama hawaasa sana bulchuu fi seeri adda bafatanii hojii irra olmaa isaas hordoffani murtee kan kennuu waan ta’an bakka uuman waliitii qabamee bakka marraatii kan kennuu waan ta’an bakka uuman waliiti qabamee bakka marraatii ilee caaraa dhageefatamuu waan qabanuuf ergaa dabarsuun seeraa adda bafatatan hojii irra akka oluu BMGn akka baduu hawaasa sochoouu

Qindoomina dhaabbilee amantaa sadarkaa jiran

Namoota ammantaa isaan barsiisan hordofaniif dhimma kana irratti xiyyeefachuun akka hubannoo kennanii fi sosochii kan keessatti akka hirmaatan taasisuu

Dhaabbilee miti mootummaa BMG dhabamsiisuuf hojjataa jiran

Dhabileen miti mootumaa akkata aregama qabatanin hojeetaa jiranin sosochii hawaasa kana deggaruu