Jawaar Mohameed
Gaafa barnoonni qubee Afaan Oromoo A irraa dhiisee L irraa eegaluufi jedhamu qoosaan se’ee ture. Jijjiirama guddaa akkanaa kanaaf sababa kan jedhame qorannoo USAID’n dandeettii daa’imman kutaalee jalqabaa dubbisuuf qaban madaaluuf godhame jedhameera. Gaafa qorannoon sun bara 2010 bahe ala kanattis miidiyaalee irratti mariin godhamaa ture. Facebook fi VOA irratti marii goonee turre. Yoon sirritti yaadadhe qorannoon sun Oromiyaa dabalatee naannolee saddeet fi afaanota jaha irratti godhame. Rakkoon daa’immaan kuta 1-3ffaa dubbisuu dadhabuu kun rakkoo Itoophiyaa guutuu ( naannolee fi afaanota qorataman cufaa) akka tahetti kaaye qorannoon sun. Rakkina kanaafis sababoota hedduudha kanneen akka leenjii barsiisaa, dhiheessii kitaabotaafi kkf tarreesse. Laafinni hamaan barnoota kutaalee jalqabaa kun Afaan dhalootaa qofarratti osoo hin taane afaan Ingilizii, herregaanfi saaynsii irratti akka tahe qorannoon kutaa 4ffaa irratti godhame ni agarsiisa. Akka biyyatti daa’immaan dhibbeentaa 15% gaditu dandeetti bu’uraa mirkaneessuu danda’e.
Rakkoo kana furuuf waan jijjiiramuu qabus hedduudha lafa kaaye qorannoon sun. Oromiyaa keessatti laafina jiru furuuf jijjirama godhuun gaarii ture. Jijjiramni sun garuu kan qorannoo jabaafi marii baldhaa hayyoota damee afaaniifi barnootaaa jidduutti godhamu irratti hundaayuu qaba ture. Hubadhaa rakkoon dubbisuu kun Oromiyaa qofa osoo hin taane naannoleefi afaanota biroottis muldhatee jira. Naannoleen sun hoo furmaata akkamii yaadan? Waliin mari’achuu feesisa ture. Akkasumas qubee Laatiniin kan barreeffamu afaan Oromoo qofaa miti. Afrikaa hamma Ashiyaafi Latin Ameerikaatti afaanota danuutu itti fayyadama. Rakkoon dubbisuu yeroo daa’imman mudatu Afaanota meeqatu qubee A irraa eegaluu dhiisee L irraa jalqabsiisuu murteesse laata? Yoo jiraatan hoo jijjiramni argamsiise hammam quubasaadha? Osoo jijjiramni guddaan akkanaa hojiitti hin hiikamin gaafilee kanaaf kan biroof qorannoodhan deebiin laatamuu qaba ture. Kana gochuu dhabuu isaatin biiroon barnoota Oromiyaa badii guddaa hojjate. Afaanfajjii amma uumameefis itti gaafatamummaa qaba. Ammas osoo hin turre sirreessuu qaban.
