Waamicha Saba Oromoof

Kallacha Wolabummaa Irraa

Ummanni Oromoo bara Oromiyaan sirna gabrroomfataa habashaatiin cabee kiyyoo gabrumma jalatti kufe irraa

eegalee bilisumma isaatii fi walabumma biyya isaa debisee goonfachuuf flamaa diina isa qabatee waliin godhu

osoo addaan hinkutin qabsoo hadhaawwaa geegessaa hardha gayee jira . Miidhaan harkaa fi harnma muraa

Anoolee akkasumas sanyii duguuggaan Calii Calanqoo kan mootichi Habashaa Minilik II iratti raawwate

qabsoo isaa irraa uf duuba isa hin deebifne. Sanyii dhugaaggaan har’a sirnni bicuun TPLF/EPRDF Ummata

Oromoo irraan gahaa jirus kan qabsoo keenya daran finiinsu malee kan Saba Oromoo qabsoo isaa irraa uf

duubatti deebisu akka hin taane argaa jirra.

Haalli yeroo amma ummanni keenna keessa jiru sanyii duguugga bara bittaa Minilik nurratti raawwateemeen

kan wal gitu akka ta’es mormiin hin jiru. Kunis murni gita bittuun saba bicuu keessaa baatee Impayera

itoophiyaa bulchaa jirtu karaa isii danda’ame hundaan saba Oromoo hundeedhaan dhabamsiisuuf hojjachaa

jiraachuu isiiti. Qabsoon Ummata oromoo bara jahaatamoota irraa eegalee jijjiirraa roga hundaa argamasiisaa

dhufuu irraa kan ka’e ka duraanii caalaa diinaa keessaa fi alaa horataa jira. Diinni irra hamaan diina keessaa

kan maqaa Oromootiin kakachaa Oromoo fi oromiyya gurgaurachun buaa yeroof jecha ummata Oromoo bara

hiyyumaa fi gabrummaa irratti dheeresuuf bilisummaa sabaa fi walabummaa Oromiyaa lagatanii firummaa

alagaa filaniidha.

Haalli yeroo ammmaa keessa jirru yoo uf eeggannoo cimaa hin gooone akkuma armaan duraa wereegama

barataan , barsiiisaan , qotee bulla fi abootiin amantii Oromoo biyyaa teenna Oromiyaa walaboomsuu fi saba

Oromoo bilisoomsuuf basan karaa irraa maqsuun maqaa dimokraasii fi tokkummaa biyyaa jedhu jalatti

dhokachuun sirna dullacha darbetti kan nu deebisu ta’a jennee yaadna . Ardha dargaggoonni oromoo ,

beektoonni orommoo , Qotee bulaan keennaa fi abootiin amantaa hundi gatii qaalii kan kaffalaa jiraniif

Oromiyya walanboomsun , Saba Oromoo abbaa biyyaa isaa fi qabeenya isaa taasisuuf jecha akka ta’e

beekamaadha. Murnoonni gariin injifanoowwan dhiiigaa fi lafee ilmaan teenaatiin galmaawaa jiru kana alagaa

jala qabuun alagaadhaan firoomanii bakka kaleessatti nu deebisuuf wixirfachaa akka jiran mallattoolee adda

addaa argaa jirra. Adeemsi kun tokkummaa dhaabotii Oromoo kan Ummanni keenya halkanii guyyaa gaafatuu

fi hawwu kan miidhu ta’a jennee yaadna. Kun wanni nutti agarsiisu humni wereegama sabni keenna haga ar’aa

kaffalee fi ar’aas kaffalaa jiru galii isaa irraa maqsuuun Impaayera dullattii gargaggalchuuf hawwii qabu akka

jiru nuuf akeeka. Impayera dullattii asii fi achi gargalchuun Saba Oromootif bu’aan inni fidu akka hin jiraanne

muxannoon bara 1991 nuti agarsiisee jira jira. Har’a yeroo Ummanni keenya sababa finicila diddaa gabrummaa

kaasee dhibbootaan ajjeefamu, kumootaan qaamaan hir’atu fi kumaa fi kitilaan mana hidhaatti guuramee

dararamaa jiru humnootin alagaa kan maqaa dimokraasii fi tokkummaa biyyaa jedhuun kakachaa harqoota

gabrrummaa isaanii Saba Oromoo fi Saboota cunqurfamoo biroo irratti deebisuu hawwan maalif halaala

dhaabatanii nu ilaaluu filatan jennee yoo uf gaafannu deebisaan isaa isaa ifaa fi gabaabaa dha. Kunis waan

gaafiin Saba keenyaa fi hwwiin isaanii kallattiidhaan wal rukutuufi. Hawwwin Saba keenyaa, hawwii bilisummaa

fi hawwii abbaa biyyummaati. Dhaadannoon Saba keenyaa “Oromiyaantan Oromoot” je’a. Fincilli kun fincila

Saba Oromooti. Hawwiin isaani hawwii Saba keenya kanaan faallaa Oromiyaa wanni jedhamu hin jiru,

Etoopiyaan takka, ftiincilli kunilleen fincila Etoopiyaa jedhamee waamamuu qaba jedhu. Isaan abukaadoo

tokkummaa impaayera Etoopiyaati. Oromoon Impaayera kana diigee harqoota gabrrummaa kan maqaa

Wajira.kwo@gmail.com

kanaan jaarraa tokkoof walakkaa irratti fe’ame uf irraa darbuuf wareega lubbuu qaalii bakka bu’aatii hin qabnne

baasaa jira.

Kanaaf, nuti ilmaan Oromoo kan kallacha Walabummaa Oromiyaa ( KWO ) jalatti gurmooofne, wanti ummata

keennaaf gadi fageesinee dhaamnu dogoggora kaleessaa irraa uf dandamachiissuf Oromoon ufii isaa

ijaaramee humna murteessa taudhaan diina isa qabate humnaan ufirraa fonqolchee abbaa biyummaa isaa

mirkaneessuf kutannoon akka qabsaawudha. Halagaan ar’as akkuma kaleessaa Oromoo keeysaa murnoota

adda addaa firoomfatee adeemsa isaa jijjiirachuudhaan ummata Oromoo maqaa dimokraasii fi tokkummaa

biyyaa jedhun Oromoo kiyyoo gabrrummaa jalatti qabuuf wixirfachaa jira. Halagaan har’as ta’e kaleessaa

maqaa tokkummaa biyyaa jedhu haguuggatee saba Oromoo , lafa isaa saamuu , human isaa gatii malee

fayyadamu fi Oromoo qe’ee isaa irraa buqqisee ufii isaa kaan abbootii qabeenyatti gurguratee ka hafe gamoo

irratti ijaarachuun miidha hagam akka saba keenna irra geese fi geessaa jiru tarrisanii fixuun hin dandayamu.

Haalli amma keessa jiru kan agarsiisu qabsoon ar’a itti jirru hadhooftuu akka taatee fi hagam takka akka

rakkoolee adda-addaan diina keessaa fi alaan xaxamtee jirtu ni hubachiisa. Kallachi Wolabummaa Oromiyaa

(KWOn) falmii ilmaan Oromoo ar’a diina Faashistii haga funyaanii hidhate fuuldura dhaabbatee ajjeesaa fi

ajjeefamaa jiru wajjiin dhaabbachuuf murteeffatee jira. Nuti dhaloonni ar’aa ilmaan Oromoo kan Walabummaa

fi abbaa biyyummaa isanii mirkaneefachuuf lubuu kennanii fi ammas kennaa jiran cinaa dhabbachuuf

gaafatama seenaa qabna. KWOn haqa saba Oromoo kana bakkaan ga’uuf wareegama barbaachise cufa ni

baasa. Saba Oromoof dhaamsi dabarsinu , qabsoo amma itti jirru tana otuu duubatti hin jenne akka itti fufu fi

diina irratti goobee humna isaa cimiste kana ufirraa fonqolchee abaa biyyummaa isaa akka goonfachuuf

murannoondhaan qabsaayu irra deebinee waamicha goonaaf.

Dhumarratti , iiti daballee waamichi dhaabni keenya KWOn saba Oromootiif dabrsu , falmiin godhaa jirtu

falmmaa haqaati , tan abbaa biyyumaati , tan jirreenna keetiiti fi tan hegere dhaloota dhufuu murteessuudha.

Kunis kan mirkanaayu yeroo bilisummaan Saba Oromoo fi walabummaan Oromiyaa mirkanaawe qofa akka

ta’e hubachuudhaan falmii wal-irraa hin cinne deemisisuu irratti akka jabaattu siif dhaamna. Falmii kana

keeyssatti nuti qabsaayonni KWO jalatti gurmoofne si cinaa dhaabannee wareegama qabsoon gaafattu baasuf

qophii ta’uu keenya siif mirkaneessina.

Ni Moona !

Qabsoon Itti Fufa